ANNA BANASIAK
Anna Banasiak jest niezwykle utalentowaną osobą. Spod jej pióra wychodzą wspaniałe utwory. Udostępniłem miejsce na swojej stronie internetowej, abyście Państwo mogli zapoznać się z twórczością tej uzdolnionej poetki.
Janusz Andrzej Berner
ANNA BANASIAK.
Absolwentka polonistyki i kulturoznawstwa w Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na UW. Uprawia poezję i krytykę literacką.
Publikowała m.in. w: „Przeglądzie Polskim”, „Migotaniach”, „Frazie, ”Portrecie”, „Fahrenheit”, „Idantutkimus”, ”Akancie”, „Ex libris 43bis”, „Kurierze Galicyjskim”, „Dzienniku Kijowskim”, „Przeglądzie Prawosławnym”. Debiut prasowy „Dziennik Łódzki” 1998. Prezentowała swoje wiersze w Radiu Łódź. Otrzymała zaproszenie do programu TV RedSat. Jej teksty krytyczne ukazały się po angielsku, ukraińsku i fińsku. W przygotowaniu tłumaczenie na hebrajski. Jej wiersze publikowano w kilku czasopismach literackich m.in.: „Kurierze Galicyjskim”, „Na Stronie”, „Akancie” i „Exlibris43bis”.
Laureatka kilku konkursów poetyckich: „ OKP im. Janusza Korczaka” Płock 1997, II nagroda w konkursie ”Śmierć Pegaza” Łódź 2012, II nagroda w konkursie „Mój Belfer” Opole 2012, I nagroda w konkursie „Poetyckie Walentynki” Berlin 2014, medal w Mistrzostwach Świata w Poezji Londyn „W drodze do domu” Londyn 2014, I nagroda w konkursie „Koniec Poezji” Łódź 2014, I Nagroda w II Biesiadzie Poetyckiej Łódź 2014, Nagroda Główna w Międzynarodowym Konkursie Literackim Rozłogi / Rozhlady 2014.
Nagradzana i wyróżniana w konkursach literackich: „Pan Cogito odłożył pióro” 1997, OKP Norwida 2008, „Podróż poetycka” 2008, „O wieniec Akantu” 2008, „O wieniec Akantu” 2009, „Bydgoski marzec” 2008, „O Trzos Króla Eryka” Darłowo 2012, „Kalisko-sieradzki wieczór literacki” Sieradz 2014, Podróż Poetycka 2014
Jej wiersze ukazały się w antologii: „Dżemowa Trybuna Poetów” i „Róże dla Różewicza”. W przygotowaniu antologie: „Wiersze o Łodzi”, „Dialogi poetyckie” i antologia Klubu Literackiego Nauczyciela. Przetłumaczyła na angielski tomik Agnieszki Battelli „Bez tytułu” i wiersze J. A. Bernera: Byłaś, Byłeś oraz Powrót
Prezentowała swoją twórczość w Łodzi, Poznaniu, Opocznie, Krakowie i Domu Opieki Społecznej w Łodzi. Należy do grup poetyckich: Centauro, Stolik poetycki i Spróbujmy razem poezji.
Publikuje swoje teksty na portalach: www.poetika.pl oraz www.lodzkiwiking.pl.
Jej wiersze i tłumaczenia wierszy Grażyny Cebo-Więcek były prezentowane na kongresie ekofilozoficznym w Indiach, Pantnagar 2014r.
Janusz Andrzej Berner
WIERSZE ANNY
The Harp (Harfa)
Jerusalem
I hear the yearning in your voice
Rashi’s commentaries are hidden in the rustle of trees
The stones are full of mystical light
Music seeps in the garden of sounds
The Psalms of David echo eternity
In the shadows of the past
I find the promise
Of peace
The harp drowns out
The cry of war
Anna Banasiak
אנה בנאסיאק
הנבל
ירושלים
אני שומע את הכמיהה בקולך
הערות רש”י מוסתרים ברשרוש של עצים
האבנים מלאות באור מיסטי
מוסיקה מחלחלת בגן הצלילים
תהילים של דוד הם הד לנצח.
בצללים של העבר
אני מוצא את ההבטחה
של שלום
הנבל מטביע
זעקת המלחמה.
Z angielskiego na hebrajski tłumaczyła Ada Aharoni
The Sea (Morze)
Our love is infinite
Your voice
echoes eternity
The sounds of the sea
absorbs moments
Ships sail lazily
Fluttering waves
fill me with desire
I see You,
as in my dream
Stay with me
forever
Anna Banasiak
El Mar
Nuestro amor es infinito.
Tu voz,
se hace eco de la eternidad.
Los sonidos del mar
absorbe momentos.
Los barcos navegan con pereza,
las olas agitándose
me llenan de deseo.
Te veo,
como en mi sueño.
Quédate conmigo por siempre.
Tłumaczenie z angielskiego na hiszpański
Birds (Ptaki)
You’re a breath of eternity
in a timeless space
the sense of my existence
I’m wandering without You
in the desert of nothingness
I remember Your kiss
light as the sky
love me
with Your eternal touch
and set me free
from the cage
of loneliness
Anna Banasiak
Pájaros
Eres un soplo de eternidad
En un espacio intemporal
El sentido de mi existencia
Estoy vagando sin ti
En el desierto de la nada
Recuerdo tu beso
Luz como el cielo
Quiéreme
Con tu toque eterno
Y liberarme
De la jaula
De soledad
Z angielskiego na hiszpański tłumaczyła Joan
Uccelli (Ptaki)
Tu sei un soffio d’eternità
in uno spazio senza tempo;
Tu dai senso alla mia esistenza:
senza di Te, io vago
nel deserto del nulla.
Ricordo il Tuo bacio,
lieve come il cielo;
amami
con il Tuo tocco eterno,
e liberami
dalla gabbia
della solitudine.
Z angielskiego na włoski tłumaczył Fabrizio Frosini
Masquerade (Maskarada)
I’m leaving my body
the costumes are borrowed
from the changing room of life
my face belongs to a foreign person
for the moment
someone’s invisible hand
removes my life
as a used prop
I’m leaving
to start playing
in the new mask
Anna Banasiak
Finzione
Lascio il mio corpo
e i costumi presi in prestito
dal vestiario della vita.
La mia faccia appartiene ad una persona aliena
ora:
la mano invisibile di qualcuno
rimuove la mia vita
come un arredo usato.
Lascio
per iniziare la rappresentazione
con una nuova maschera.
Z angielskiego na włoski tłumaczył Fabrizio Frosini
Meditation (Medytacja)
The heart beats faster and faster louder
sounds words and thoughts quiet down
I drift off to the islands of childhood
body and soul are still muted
they float on the other side
thoughts merge with water
I swim deep into myself
wandering without tips
for transformation
I drift off
getting ahead further
deeper and deeper
heart beats more slowly
becoming quieter
Anna Banasiak
Meditation
Das Herz schlägt schneller und pocht lauter
und lotet Worte und Gedanken ganz ruhig aus
Ich lasse mich treiben zu den Inseln der Kindheit
Körper und Seele sind bis jetzt stumm
Sie treiben auf die andere Seite
Gedanken gehen im Wasser auf
Ich schwimme tief in meinem Inneren
und gleite ohne Schwierigkeiten
in eine Verwandelung
Ich lasse mich treiben und treiben
und mache weitere Fortschritte
tiefer und tiefer
Das Herz schlägt immer langsamer
und wird immer ruhiger
Z angielskiego na niemiecki tłumaczył Peter Tweer
Depresja
w nieposprzątanym niepokoju
ktoś potknął się o rzeczy
pozostawione niedorzecznie
nie mogłam ich poskładać
w posprzątanym spokoju
niezałatwionych spraw
Anna Banasiak
Депрессия (Depresja)
беспорядочом беспокойствии
кто-то споткнулся о вещи
оставленные бессмысленно
не могла их сложить
в упрядоченном спокойствии
неулаженных дел
Z polskiego na rosyjski tłumaczyła Hanna Prosnak
Poezja
w zamyśleniu
powoli dorastam
do siebie
słowami
zakrzywiam czas
odwracam świat
do góry nogami
zatrzymana
w krainie mojego dzieciństwa
Anna Banasiak
Poézia
zamyslená
pomaly vrastám do seba
slovami
ohýbam čas
obraciam svet
hore nohami
zastavená
v krajine môjho detstva
Z polskiego na słowacki tłumaczył Miroslav Búran
Poézia
zamyslene
pomaly vyrastám
pre seba
slovami
ohýbam čas
obrátim svet
hore nohami
zastavený
v krajine môjho detstva
Z polskiego na słowacki tłumaczyła Alena Jurečková
Mother’s Hands
You baked for me the world
smelling of bread
of childhood
still warm
from words and emotions
Your hands full of memories
stopped time for me
run out from my poems
I will hide you in dreams.
Anna Banasiak
wiersz znalazł się na frontowej stronie londyńskiego czasopisma Hello Poetry
Ostatnia salsa
zatańcz ze mną ostatnią salsę
w sypialni drżącej
pożądaniem
przy tobie mogę oddychać
jestem wolna
gdy oddajesz mi
swoją nagość
szukam ciepła twoich ust
wróć do mnie
dziś tańczę solo
Wolna miłość
uwolnij mnie
ugaś żar moich ust
rozkołysz dotykiem
stepuję po rozgrzanym stepie
szukam twoich ramion
zdmuchnij mnie
z powierzchni świata
Kobra
zatańcz przede mną
zasyp ciało pocałunkami
będę cię pieścił
aż nasycisz się moim smakiem
aż piersi opadną na poduszki
chcę być twoim źródłem
pij ze mnie
będę wschodził w tobie jak słońce Stambułu
aż zaczniesz płonąć w moich ustach
w tańcu który nigdy się nie kończy
Przebudzenie
usta szukają ust
między wierszami
wyzwalają się
z zakazanych metafor
stwarzają świat
bez ozdób
Koncert
kochamy się w burzy
muzyka jak morze pochłania chwile
falowanie mew
statki płyną leniwie
plaża omdlewa od pieszczot
dotykaj mnie
w twoim oddechu
szalony rytm Bacha
trzepot fal
wejdź
w moją niezmienność
I Nagroda w konkursie Poetyckie Walentynki – Berlin 2014r. (nagroda za cykl powyższych wierszy)
Maskarada
Edwardowi Hirschowi
Wychodzę
z przebieralni ciał
kostiumy są pożyczone
włożone na próbę
ręce
ubranie
twarz
należą do obcej osoby
za chwilę
ktoś niewidzialną ręką
zdejmie ze mnie życie
jak zużyty rekwizyt
a ja przestanę być
i zacznę grać
w nowej masce
Pobyt
W.S.Merwinowi
Tam skąd przybywam
słychać tylko ciszę
chodzi się na palcach
w obcym ciele
by nie zbudzić
Echa Chaosu
tam skąd przybywam
wędruje się wiecznie
i nigdy nie powraca
życie wiruje na karuzeli wydarzeń
w pustych spojrzeniach przechodniów
zmienia się jak Sziwa
za szybą
bawię się pobytem
w niebyciu
wychodzę
z bytu
staję się kimś
choć nie ma mnie
Powyższe wiersze były prezentowane podczas XIV Światowego Dnia Poezji – Londyn 2014r. Za wiersz Pobyt autorka otrzymała medal UNESCO w Mistrzostwach Świata w Poezji – Londyn.
Po drugiej stronie
Tomasowi Tranströmerowi
zakratowane ptaki
duszą się na wolności
krążą w zamkniętych kręgach
powoli wyplątują się z sieci
wchodzę do łodzi odpływającej
w ciemną wieczność
wykrzywione twarze
wyrastają z korony drzew
dźwięczą w snach
wołają mnie do powrotu
w martwy las
szukam wyjścia
z kamiennego świata
w niekończący się karnawał
walczę o oddech
Pierwsze miejsce na Biesiadzie Poetyckiej – Łódź 2014r.
Bezsenność
Twoje ciało zapachem
nirwany
przenika wszechświat
światłem
odsłaniasz wszystko
co ważne
oddychasz we mnie
rytmem niepokoju
nie pozwalasz mi zasnąć
byłeś miłością moją
Nagroda Główna KAMENA – jeden z wierszy prezentowanych w międzynarodowym konkursie literackim Rozłogi / Rozhlady 2014 r.
Śniło mi się, że jestem górą
mamie
przerasta mnie
ten świat
to boli
nie dorastam
do życia
tańczę jak Herodiada
zakleszczona w kolczastych klatkach
migocą oczy w kominach
wyostrzone barwy i obrazy
brzęczą jak szerszenie
zaciemniają niebo nade mną
w czarno-żółtych kokonach
schody wspomnień unoszą mnie
poza istnienie
rzeczywistość uwiera
jak wykoślawione buty
skrzypienie drzwi zagłusza ciszę
zatrzaskuje przeszłość
wyróżnienie podczas Kalisko-sieradzkiego wieczoru poezji, Sieradz 2014r.
Bagaż
zaplątałam się
w czasie
pogubiłam w chaosie spraw
odłożonych na później
myśli zamilkły
w lukach pamięci
znów gdzieś odjadę
kogoś zostawię
ucieknę
od siebie
bez bagażu
pośród ludzi i rzeczy
rozpędzonych donikąd
ta podróż nigdy się nie kończy
w przedziałach
mylę koleje rzeczy
śmierć kasuje bilet
szukam sensu
w poczekalni życia
Wyróżnienie w konkursie Podróż Poetycka 2014r.
News for Readers
Writing.ie | Readers Articles | Book Reviews | Anthology | Flying Between Words by Danuta Błaszak
Flying Between Words by Danuta Błaszak
Article by Anna Banasiak ©.
Posted in Anthology.
THE ART OF FLYING: anthology of poems, short stories and memoirs dedicated to the art of flying
“Flying Between Words” is a poetic transformation of time and soul, searching for rooting in the history, language and the source of existence. The aviation-themed book published in the series of “Contemporary Writers of Poland” in the American publishing house Dreammee Little City (Florida: 2015) under the guidance of Anna Maria Mickiewicz and Danuta Błaszak, cultural ambassadors engaged in promotion of Polish literature abroad, is a unique international position.
The publication has a historical and metaphysical background. It’s a tribute to the families of the authors of the anthology, pre-war group devotees of aviation, builders and pilots, the forgotten ordinary people creating history. It contains stories, poems and memoirs of Polish writers from Britain, the United States, and the representatives of the Polish community. In their works they express the emotions associated with the stay in exile, which represents the work of the spirit. A variety of subjects, objectivity and visionarism are actually the value of the book.
For the authors, the word is a Heideggerian occurence, a path to identity, which is never prepared and constituted, crossing the boundaries between the real world and the metaphysical, the uniqueness of experience and versatility of time. The importance of the flight shall be expressed in terms of a musical score. Poetry is intertwined with the history: “on earth You are so dull/but in heaven the worlds are dancing and vibrating in You”. Historicity has existential meaning and tends to a limit situation.
Flying between words has an ontological dimension. Poets pose questions about the sense of humanity as in the lines of Agnieszka Herman: “insane guide of the handicapped herd […] I say it sounds gloomy-Hitler, Stalin, Mao, […] religions dipped in blood, […] the scream of fright as knife marks the future “, rise above the randomness of existence and its finity in the works of Alicja Kuberska” and insignificant human being, in a desert banner, traverse thousands of miles, at a bewildering speed “, show mystical let go of ego and ecstatic immersion in the border of forms and incarnations “she is a cloud/a quill of a lost poem”, “my arm that is not a wing/leaving the parachute handle with the right to choose. I am a stone “. Creative poetic imagination provides full freedom of existence, exploring the essence of things, sensual and revealing view of the world as living present. The art of flying, detachment from the ground is a part of Bachelard’s poetics of dreams, in which the word is the house of being. That’s why anthology is so important for the émigré poets expressing longing for country and language.
The act of seeing is the philosophy of action in terms of ethics, where life is good and meaningful. Contemplative visions presented in the anthology show the authentic sense of art as a form of transcendence thanks to the memory and fascination with beauty. Poets concentrate on the experience of desolation and loneliness expressing humility before the multiplicity and absoluteness of the cosmos. “The greatness of ocean and sky is marked by the lack of boundaries/I feel the solitude of a lost wanderer”.
Endless flight to eternity, exploring the metaphysical worlds, dissolution in time and space leads to the understanding of individual being in the eschatological dimension, sublimation of fears and looking at things from a distance: „sharp cross plane/I cut the sky from the ground and anything small and all that trivial leave without regret”, „ I am jumping/leaving my fear on the doorstep of the aircraft”. A journey to the core of imagination and cognition forms repetition, starting eternal return, passing the limits and grasping the essence of existence.
The authors of the anthology Flying Between Words touch intangible, reveal universal meaning through paradox, go far beyond the subject of airline or historical and poetic themes. The value of the book lies in its hermeneutics of postmodern culture full of discontinuity of time and history, the breakdown of subjectivity and traditional values. In conclusion, FBW contributes to self-understanding. This is why the book is worth recommendation.
Recenzja, Irlandia
ANTOLOGIE
Wiersz „The art of flying” umieszczony w międzynarodowej antologii „Flying Between Words”, Nowy Jork 2015
Anna Banasiak
The art of flying
Sunrise
stops the essence of existence
ducks immersed in silence
fly free like flames
they dive
stagger sacred circles
my soul
spreads its wings
flying between two worlds
happy upon a moment
brightened by a light
approaches infinity
Wiersz „The richness of the soul” opublikowany w międzynarodowej antologii „Poets against inequality”, Fabrizio Frosini 2016
Published by Fabrizio Frosini at Smashwords
Copyright 2016 Fabrizio Frosini
Editorial project by Fabrizio Frosini
Anthology of Poetry
73 Poems by
Poets Unite Worldwide: Fabrizio Frosini, Pamela Sinicrope, Galina Italyanskaya, Kelly Kurt, Souren Mondal, Srijana KC Neupane, Udaya Tennakoon, Negar Gorji, Tapera Makadho, Ellias Aghili, Sayeed Abubakar, Alexandro Acevedo Johns, Kareem Akadri, Saadat Tahir Ali, Denis Andrei, Tia Attwood, Kasiviswanathan Balakrishnan, Anna Banasiak, Khaoula Basty, Lawrence Beck, Abhilasha Bhatt,
Mayjorey Buendia, Sophy Chen, Sahra Hussein Dahir, Anish Debnath, Luka Dezmalj, Asavri Dhillon, Alem Hailu G/Kristos, Majid Gaggi, Dimitrios Galanis, Birgitta Abimbola Heikka, Afrooz Jafarinoor, Farzad Jahanbani, Sergio Jaime, Seema Jayaraman, Phumla Xuza Khanyile, Sofia Kioroglou, Varghese Kuncheria, Agatha-Eliza Laposi, Natchai Leenders, Edward Kofi Louis, Kenneth Maswabi, Wilfred Mellers, Aphrodite-Anastasia Menegaki, Mallika Menon, Leloudia Migdali, Asoke Kumar Mitra, Istvan Dan Uriel Molnar, Anitah Muwanguzi, Bharati Nayak, Mohammed Asim Nehal, Stephen Pennell, Sarah Louise Persson, Dominic Prempeh, Marianne Larsen Reninger, Govinda Rimal, Jan Ross, Sarah Russell, Leila Samarrai, Kirti Sharma, Anzelyne Shideshe, Osiel Silverino da Silva, Petra Soliman, James Freel Stevenson, Douglas R. Stewart, Savita Tyagi, Jorge Valles Anguiano, Hans Van Rostenberghe, Mai Venn, Michael Walker, Aaron
Njoroge Wambu, Niken Kusuma Wardani, Mithilesh Kumar Yadav
All rights reserved
ISBN 9781310392160
Anna Banasiak, Poland
The richness of the soul
I’m poor.
Trapped in the cage of society,
we were born humans
but we are not equal.
I walk through the path
full of hidden light.
My home is the beauty of being.
Rich people are locked
in the bars of prejudice.
They live in the sea of unconsciousness,
blind to the sounds of existence.
I have no money,
but my soul blossoms
with spiritual richness.
I’m the gardener
planting flowers
in the garden of life.
Wiersz „The Harp” opublikowany w międzynarodowej antologii „Anti-Terror and Peace: IFLAC anthology”, Izrael 2016
[…]
POEMS
ADA AHARONI, Israel
Year of Hope
Reconciliation: The Sulha Pomegranate
To A Suicide Bomber
AKACHI ADIMORA EZEIGBO, Nigeria
Flight of the Songbird (For Kofi Awoonor)
ALEX NDERITU, Kenya
What I Know About the Space Programme
Life as a Flower
How to Bomb a Country into Oblivion
ANA NEDELCU, Romania
Why?
ANNA BANASIAK, Poland
The Harp
ASHRAF BOOLEY, South Africa
For Syria
[…]
Anna Banasiak, Poland
The Harp
(In memory of A. J. Heschel)
Jerusalem
I hear the yearning in your voice
Rashi’s commentaries are hidden in the rustle of trees
The stones are full of mystical light
Music seeps in the garden of sounds
The Psalms of David echo eternity
In the shadows of the past
I find the promise
Of peace
The harp drowns out
The cry of war
Wiersz „Baggage” opublikowany w międzynarodowej antologii „By Land and by Seas: Poetry for Refugees”, Fabrizo Frosini 2016
~*~
Billan Abdirhman Adam, ‚Refugees’
Sayeed Abubakar, ‚My Kids Ask Me’
Alexandro Acevedo Johns, ‚Refugees
in the heart of human being’
Elias Aghili, ‚I’m a Refugee’
Saadat Tahir Ali, ‚Home And Hearth’
Tia Attwood, ‚The Fight Of A Refugee’
Kasiviswanathan Balakrishnan, ‚From
the tattered notebook of an unknown
refugee’
ANNA BANASIAK, ‚Baggage’
Khaoula Basty, ‚A human without a
Land’
Lawrence Beck, ‚The young man’s on
the platform’
Abhilasha Bhatt, ‚And they call us
Refugee’
Sahra Hussein Dahir, ‚Hopeless’
Asavri Dhillon, ‚Two Worlds’
Fabrizio Frosini, ‚Waiting for Easter’
Alem Hailu G/Kristos, ‚The better evil’
Dimitrios Galanis, ‚She hates her
laughter’
Negar Gorji, ‚Sea’s Lullaby for Alyn
Kurdi’
Dilantha Gunawardana, ‚Anecdotes’
Simone Inez Harriman, ‚Displaced’
Birgitta Abimbola Heikka, ‚Persona
Non Grata’
Mai Venn, ‚Walking’
Mithilesh Kumar Yadav, ‚Between the
two lines..’
~*~
Anna Banasiak
Baggage
My life is baggage
I’m leaving my home
In suitcases of memories
I’m a stranger in the world
Wandering in the chaos of hate
I’ll go again somewhere
Trying to forget the past
On the road to freedom
I’m finding my identity
Among people and things
Rushing nowhere
This journey never ends
I’m looking for the meaning
In a new life
Carrying the baggage
AFRYKA
The Faces by Anna Banasiak
in the never-ending dance
the masks spin to nowhere
they runaway from freedom
imprisoned in life
the words kill like the broken past
millions of lives are passing
at the speed of light
in the darkness of indifference
people are born
like frightened birds
conquering the world
we are only a dust
melting in the music of cosmos
in the expanding universe
the Shakespeare’s mask and the beggar’s mask
are dancing
in the heart of the suffering
whilst the bodies will disappear
like the faces in the midst
ISSN: 2224-137X | Copyright © 2007-2015 – poetrypotion.com | Powered by Black Letter Media
INDIE
Anna Banasiak
Varanasi
water like a mirror reflects faces of the dead
in the play of light and shade I melt
time has stopped in the flight to eternity
bodies sail in the cycle of birth and death
river accepts everything
it takes the memory of things
in tranquil breath of reality
I float on the other side
I can fly higher and higher
passing the limits
born from a drop of creation
in the last gasp of life I pass
RECENZJE
Biblijne rymy przemijania
Twórczość Jolanty Wołosińskiej nie poddaje się klasyfikacjom. Można by pokusić się o nazwanie jej „poezją przemijania”, gdyż biją w niej źródła afirmacji istnienia i potrzeba wyrażenia swojego „ja” na zewnątrz. Rozważania nad nieuchronnością czasu służą uchwyceniu celowości egzystencji i miejsca człowieka w kosmosie.
Codzienne czynności, takie jak: sprzątanie, czytanie, pisanie pozwalają na „zakorzenienie się” w teraźniejszości, choć nie wyzwolą od „bytowania ku śmierci”:
„Czytam… kłopot-czas ucieka…
Piszę… wcale nie zwleka…
Sprzątam… też ubywa go…”
Pisarstwo posiada wymiar ewangeliczny i ekumeniczny. Wiersze „mnożą się jak talenty z biblijnej przypowieści”, zanurzone w platońskich kategoriach : „dobra, piękna i prawdy” są drogą prowadzącą do drugiego człowieka. I to właśnie „ten inny” , słowo, „drobiny istnienia” są kluczem do zrozumienia alfabetu tej poezji.
Nie jest to sztuka łatwych pytań i odpowiedzi, lecz filozoficznej zadumy nad stworzeniem. Oszczędny język oddaje „rytmy i rymy rzeczywistości”. Czytelnik, niezależnie od wieku i wykształcenia, znajdzie w niej coś dla siebie.
Anna Banasiak
J.Wołosińska, Jak piszę wiersze? Wybór wierszy od 2009-2013r., Łódź 2014
ARTYKUŁY
POEZJA EGZYSTENCJALNYCH NAWROTÓW
nadbuty
z listu do kolosan
mam buty nieprzymierzalne
widzialne i niewidzialne
stopy stworzone do drogi
która w nich idzie nadchodzi
Twórczość zmarłego tragicznie Artura Fryza, poety, krytyka, autora piosenek, animatora kultury jest doświadczeniem granicznym, miejscem katharsis, w którym czytelnik doznaje uchwycenia metafizycznej prawdy zakorzenionej w życiu. Każdy wers może być olśnieniem, gdyż posiada znaczenie uniwersalne. Interpretacja tej poezji wymaga hermeneutycznego rozumienia i egzystencjalnej postawy.
Inspiracje filozoficzne, literackie, religijne i plastyczne tworzą kunsztowną całość układającą się w wieloznaczeniowy słowoobraz.
Wiersze Fryza są dialogiem i spotkaniem z Innym i rzeczywistością. Poetycką mowę charakteryzuje kontemplacja tego, co niewidoczne i horyzont otwartości. W każdym zdarzeniu dostrzega blask tajemnicy: „na […] piętrze jest okno/zza niego dochodzi muzyka światła/przenika nawet trzaski zamykanych śmietników”. Słowo jest nieustanną pracą wyobraźni, drogą do zmiany: „słowa jak brzegi coraz szerszej rzeki”, „prawdziwy poeta łapie słowa i wyrzuca w górę/nie pozwala im uwić gniazd na kartce”. Powaga splata się z humorem, który czyni egzystencję możliwą: „szczerba w milczeniu”. Metafora miesza się z ascetycznym językiem, ukazując kruchość istnienia.
Język nie jest celem i grą, lecz służy głębszemu poznaniu. Fryz eksperymentował w słowie i obrazie, dochodząc do granic sztuki i życia.
Szkic świata autora klatki schodowej kieszeni minotaura jest pełen niedoskonałości i jednocześnie surrealistycznego piękna. Wiersz Okowieść stanowi mitologizację języka i bycia: „najlepiej widzi się ostrym kątem oka/trzeba tylko uważać na nadgarstki/najlepiej słychać w muszli to czego nie ma, najlepiej widzę powieką, tyłem głowy”. Parafrazując J.Błońskiego, można powiedzieć, że poezja dla Fryza była darem i „widzeniem jasno w zachwyceniu”.
Kutnowski artysta stał się osobowością wielowymiarową. Budził kontrowersje. W życiu i sztuce cenił niezależność: „właśnie wyszedłem na wolność tego wiersza, nikt nas nie znajdzie a my pokażemy sobie języki”. Poetą, który zakładał buty Ikara, i wznosił się ponad świat. Pamiętam nasze rozmowy o religii, sztuce i filozofii, erudycja Artura budziła zachwyt, jego interpretacje na warsztatach i festiwalach tworzyły nową konstelację, były nowatorskie. Ostatni Festiwal Złoty Środek Poezji zorganizował z mistrzostwem. Zawsze nosił przy sobie albumy i biografie o malarzach, patrzył w niebo i wspominał Gaugaina. Jego słowa były taką malarską partyturą. Wiersz o butach przypomina Van Gogha, jego tragiczne życie, niezrozumienie inności i śmierć. Kiedyś wzruszyłam się jedną z jego piosenek, wywarło to na nim wielkie wrażenie.
Ostatnią dedykację zatytułował „chodzącemu płomieniowi-wędrowniczkowi”.
Twórczość autora Wspólnych miejsc była drogą poznania i zrozumienia innego człowieka, Boga, istnienia. Są to wiersze „z tamtej strony” wypełnione oczekiwaniem na liryczne dopełnienie : „chodzę jak wahadło obok wyjścia”, „cisza umarłych/ na dole otworzę drzwi”.
Poezja Fryza zanurzona w eschatologii i filozofii, bywa intymna, szczególny rytm posiadają utwory o bliskich.
Artur Fryz, podobnie jak Edward Stachura i Rafał Wojaczek, nie pogodził się ze światem, a przecież w jednym z wierszy napisał: ”być poetą to znaczy kształcić się w sztuce upadku/końcówki bezużytecznych skrzydeł upchać w tylnych kieszeniach marynarskich spodni”. Odszedł „poeta istotny”, który zapisał się trwale na mapie poezji polskiej.
REPUBLIKA MARZEŃ SZINA SZALOMA
Szin Szalom (Szalom Josef Szapira), wnuk wielce szanowanego rabina drohobyckiego Chaima Meira Jehiela Szapiry, jest uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów izraelskich dwudziestego wieku. Historycy literatury hebrajskiej zaliczają Szaloma do przedstawicieli modernizmu. Potomek słynnej drohobyckiej dynastii stał się mistrzem paradoksów i niepokoju religijnego w duchu starożytnych proroków Izraela. Twórczość Szina Szaloma, podobnie jak Nachmana Bialika i Saula Czernihowskiego, obejmuje nurt społeczno- narodowy i osobisty.
W wierszach Ukryte światło, Małe okno i Czyste Piękno jest symbolistą szukającym w człowieku iskier boskości.
Dziadek Szina Szaloma, nawet w czasach największego prześladowania Żydów, głosił miłość do Jerozolimy, miasta sprawiedliwości. Chaim Szapira został uhonorowany tytułem admora (Pana, nauczyciela) w Drohobyczu. Był to zaszczyt godny jedynie zasłużonych chasydzkich przywódców. Drohobycki rabin wierzył, że w przyszłości świątynia jerozolimska będzie miejscem spotkania i modlitwy przedstawicieli różnych kultur.
Szapira był orędownikiem jedności ponad podziałami religijnymi. Admor oczekiwał pojednania Żydów i katolików w Ziemi Świętej.
Szalom urodził się w 1904 roku w Parczewie, niedaleko Lublina, miasta cadyków i wizjonerów. Otrzymał tradycyjne wykształcenie chasydzkie. Poezje pisał początkowo w języku niemieckim, potem hebrajskim w Wiedniu, do którego przeprowadził się wraz z rodziną przed wybuchem pierwszej wojny światowej. W 1922 roku wyjechał do Palestyny. Kilka lat później dołączył do rabinów, którzy założyli osadę Kfar Hasidim, gdzie młody pisarz uczył języka hebrajskiego. Od 1930 do 1931 roku studiował filozofię na Uniwersytecie w Erlangen. Wykładał literaturę w Jerozolimie, Kfar Hasidim, Haderze i Rosz Pina.
Szalom przyjaźnił się z Maksem Brodem. Owocem literackiej korespondencji pisarzy pogranicza była sztuka historyczna Saul, Król Izraela. Brod napisał libretto do pierwszej hebrajskiej opery opartej na sztuce Szaloma Dan ha- Szomer opowiadającej historię założenia kibucu Hanita i skomponował wiele utworów muzycznych do jego wierszy. Najważniejszą adaptacją twórczości Szaloma w wykonaniu Broda jest Hebrajskie Requiem na solo i orkiestrę.
Szin Szalom był przewodniczącym Izraelskiego Stowarzyszenia Pisarzy, laureatem wielu międzynarodowych konkursów poetyckich. Spośród najbardziej prestiżowych osiągnięć pisarza na uwagę zasługuje nagroda Bialika za Panim el Panim i nagroda Saula Czernihowskiego za tłumaczenie sonetów Szekspira na język hebrajski. Szalom zmarł w 1990 roku w Hajfie, której był honorowym obywatelem.
Szin Szalom stał się poetą dialogu międzyreligijnego i pojednania. Nachman Bialik i Nelly Sachs nazywali drohobyckiego artystę królem pokoju – melech ha-szalom.
Wielkość poezji Szaloma polega na przekazaniu uniwersalnego doświadczenia historii, jakim były totalitaryzmy dwudziestego wieku oraz wyjątkowości żydowskiego losu. W swoich pismach nie dokonuje absolutyzacji Zagłady.
W wierszu Gdziekolwiek pójdę poeta identyfikuje się w bólu i cierpieniu z narodem wygnanym, rozproszonymi braćmi Hioba ocalonymi z płomieni i wojen. W snach słyszy echo niekończącego się krzyku pokoleń „w obozach tortur, w grobach duchów”, świat widziany oczami ocalonego jest cmentarzem, w którym maszerują więźniowie jak bydło prowadzone na rzeź. W judaizmie cmentarz jest domem świata (bajt ha-olam), przejściem z fizyki do metafizyki. Dzieło potomka drohobyckich cadyków stanowi poetycką i filozoficzną próbę opisania katastrofy, możliwości wiary po Holokauście oraz odrodzenia Izraela. Walka nowoczesnego państwa żydowskiego o przetrwanie została ukazana w wierszach: Wolność Izraela, Twój syn nie umarł czy Operacja Jonathan.
Ada Aharoni, izraelska poetka i tłumaczka poezji Szaloma na język angielski, jest inicjatorką Międzynarodowego Konkursu Poezji Pokojowej imienia Szina Szaloma przyciągającego pisarzy i filozofów dialogu z całego świata.
W 1992 roku Profesor Aharoni, kandydatka do Pokojowej Nagrody Nobla, zorganizowała w Hajfie Trzynasty Światowy Kongres Poetów poświęcony pamięci Szina Szaloma. Po zakończeniu kongresu Natan Aluf, autor książki Izaak i Izmael, wyraził swoją wdzięczność dla drohobyckiego demiurga, który posiadał zdolność budowania mostów i głoszenia chesed, miłującej dobroci. „Izmaelu, mój bracie, jak długo będziemy walczyć przeciwko sobie?” – pyta poeta w jednym z najbardziej apokaliptycznych utworów. Szalom głosi wizję nadejścia króla mesjańskiego, który poszerzy granice przymierza między narodami. Marokańska pisarka Laila Lalami uznała za proroczy wiersz hebrajskiego poety o Izmaelu.
Szin Szalom twierdził, że poezja jako dynamiczna forma kultury może przyczynić się do łagodzenia konfliktów narodowościowych. Początkiem wojen są różnice kulturowe. W wierszu Ukryte światło poeta pisze o potopie nienawiści zalewającym ziemię. W ukrytym świetle jest obecna arka, Bóg, Tora i Izrael, które pomagają cadykowi dotrzeć na górę Ararat.
Szalom napisał wstęp do Księgi Pamięci Drohobycza, Borysławia i okolic. Pisarz nie urodził się w Drohobyczu, ale królewsko-cesarskie miasto pozostało duchową kolebką jego dzieciństwa. Tysiące wspomnień przyciąga poetę do Drohobycza i jego mieszkańców. Misją Szaloma jest zakończenie podziałów religijnych i społecznych istniejących w Drohobyczu i Izraelu. Pisarz cieszy się z faktu powstania księgi pamięci Drohobycza, który jest tak ważnym miastem w historii narodu wybranego i wyraża nadzieję, że Księga przyczyni się do budowania jedności Izraela.
We wspomnieniach autora Saula, Króla Izraela miasto Schulza jest centrum promieniowania ruchu chasydzkiego w Europie Środkowo- Wschodniej. Pisarz przedstawia mistyczną wyprawę w Karpaty z dziadkiem. Opowieść jest wzorowana na chasydzkich motywach wędrówki Baal- Szem Towa w góry. Warto przypomnieć, że inspiracją kongresu poetów w Hajfie stały się słowa proroka Izajsza: „O jak są pełne wdzięku na górach stopy zwiastuna radosnej nowiny, który ogłasza pokój, zwiastuje szczęście, obwieszcza zbawienie […] Zabrzmijcie radosnym śpiewaniem wszystkie ruiny Jeruzalem” (Iz 52,7).
Drohobyckie wspomnienia otwiera ceremonia wprowadzenia Tory (Simchat Tora). Mistrzowie chasydyzmu nauczali, że radość jest warunkiem wstępnym proroctwa i odczucia Bożej obecności. Chasydzi tańczą wokół ognia. Śnieg rozświetla ciemność. Głos Tory, która dotychczas była ukrytym skarbem, rozlega się w każdym punkcie stworzenia. Powstaje mistyczna jedność, o której marzyli galicyjscy rabini.
Drohobycka prowincja centrum stała się dla artysty przedmiotem tęsknoty i pierwowzorem Erec Izrael, Ziemi Obiecanej, do której wracał w wierszach pisanych w języku hebrajskim. Wielokulturowe miasteczko nad Tyśmienicą było dla Szaloma harfą Dawida, w której rozbrzmiewały arie zwaśnionych narodów. Wiersz Dawid i Orfeusz rejestruje echo duszy zagubionej w diasporze. Biblijny psalmista opuścił królestwo śmierci i opanował zło za pomocą muzyki. Izraelski poeta musi wstąpić do Szeolu i doświadczyć niewyobrażalnego cierpienia, aby wydobyć piękno świata z popiołów. W utworze Noc milczenia w Jom Kippur Szalom wsłuchuje się w ciszę pustych ulic Jerozolimy i wspomina swoich przodków z galicyjskiej ziemi. Płomienna myśl unosi się nad niebem jak miecz i świat znów wypełnia się głosem Boga płaczącego nad swoim ludem.
Drohobyckie kamienie są pieczęciami proroków i cudotwórców. Jednym z bardziej znanych galicyjskich rabinów był Izaak z Drohobycza (Drobinzer) potomek króla Dawida. Rabbi Izaak prowadził dyskusje halachiczne z Baal- Szem Towem, twórcą chasydyzmu. Legenda głosi, że drohobycki uczony potrafił anulować dekrety Wielkiego Cadyka i pozbawić jego amulety mocy uzdrowicielskiej. Drobinzer pragnął wzbogacić chasydyzm o pierwiastki rozumowe.
Twórczość Szina Szaloma jest hołdem złożonym społeczności Żydów Galicji Wschodniej unicestwionej w czasie Zagłady. W Pieśni życia poeta naśladuje proroka Ezechiela, który wstępuje do cienistej doliny i ożywia umarłych. Muzyka dobywająca się z popiołów oczyszcza dusze. Miasto jak zburzona świątynia jest królestwem światła. W zapiskach drohobyckich Szalom opowiada o męczennikach odmawiających modlitwy w synagodze. Rabin Zeew Nussbaum recytuje Szm’a, przygotowując swoich chasydów do aktu Kidusz Haszem, uświęcenia Boskiego Imienia. Mesjańskie posłannictwo poezji Szina Szaloma jest obecne w wierszu Serafin i Stworzenie świata. W kosmicznym akcie stworzenia świat rozpadł się i rozpłynął w chaosie. Mistyczny utwór utrzymany w platońskiej poetyce wyraża tragedię narodu wybranego dokonującą się od tysiącleci. Odwołanie do metafizyki Platona i infernalnych wizji Williama Blake’a podkreśla nieskończoność procesu Zagłady. Szin Szalom wielokrotnie nawiązywał w swoich esejach i poezji do etymologii słowa „holokaust”, które w biblijnej grece oznacza dobrowolną ofiarę całopalną. Pisarz zwracał uwagę na niestosowność tego określenia w odniesieniu do martyrologii Żydów. Ogień pochłonął galicyjską ziemię. Rozbiły się święte naczynia i fundamenty duchowości chasydzkiej. Szechina, Obecność Boża poszła na wygnanie. Serafin został wybrany, aby ocalić świat z płomieni i rozpowszechniać miłość. Powieść Ha- ner Lo Kaba jest świadectwem poety czuwającego przy szabatowych świecach i walki narodu wybranego o wolność i niepodległość.
Dramat Szabat ha- Olam odzwierciedla tragiczną antynomię między Eliszą ben Abuja, heretykiem i gnostykiem, który porzucił religijną praktykę oraz jego uczniem rabinem Meirem pozostającym wiernym żydowskiej ortodoksji. W dramatach Szina Szaloma można dostrzec to samo napięcie między duchem i materią, świętością i grzesznością obecne w prozie Brunona Schulza. Rabin Meir, święty mędrzec, kodyfikator Miszny, uczy się teologii od gnostyckiego apostaty, który wprowadza go w regiony dualistycznej herezji.
Pokojową wizję przyszłości przynosi wiersz Mesjasz nadchodzi napisany z okazji Tu Bi Szwat. Hebrajski poeta przepowiada nadejście Mesjasza w rejony Drohobycza, opisuje świat jako ogród. Miecze zostaną przekute na lemiesze, rozlegną się harfy narodów na świętej górze, w Jeruzalem. Utwór jest trawestacją słów proroka Izajasza, który pisał o pojednaniu wszystkich narodów w Jerozolimie.
מלכותו הנכספת של ש. שלום
ש. שלום (שלום יוסף שפירא), נכדו של הרב הגדול והנכבד, חיים מאיר יחיאל שפירא מדרוהוביץ’, נחשב לאחד מגדולי המשוררים העבריים במאה העשרים. חוקרי ספרות ישראלים נוטים לשייך את שלום לשורת נציגי המודרניזם העברי. צאצאה של השושלת הידועה מדרוהוביץ’ היה לאשף הפרדוכסים הבין-דתיים, שביצירתו היתה רוחם של נביאי עם ישראל הקדומים. יצירתו של ש. שלום, בדומה לחיים נחמן ביאליק ושאול טשרניחובסקי, משתייכת לזרם החברתי-לאומי והחברתי-אישי. בשיריו „אור הגנוז”, „צוהר קטן” ו”היופי הטהור” הוא מתגלה כסימבוליסט התר אחר ניצוץ הקדושה באדם.
סביו של ש. שלום – אפילו בזמן הרדיפות הנוראות – היה מפיץ את אהבת ירושלים, עיר השלום והצדק. חיים שפירא הוכתר בתואר האדמו”ר בעיר דרוהוביץ’. כבוד זה הוענק למנהיגי התנועה החסידית בלבד. הרב מדרוהוביץ’ האמין כי בית-המקדש בירושלים עתיד לשמש מקום התכנסות ותפילה לבני כל אומות העולם. שפירא היה ממבשרי חזון האחדות בין העמים והדתות. האדמו”ר פילל לאחווה ולאחדות בין הציבור היהודי והנוצרי בארץ הקודש.
שלום נולד בשנת 1904 בעיר פארצ’ב שבפולין, לא הרחק מלובלין, עיר הצדיקים והחוזים. הוא זכה לחינוך מסורתי ברוח החסידות. את שיריו כתב תחילה בגרמנית ומאוחר יותר בעברית, בעת שהותו בוינה, אליה עבר בחברת משפחתו לפני פרוץ מלחמת העולם הראשונה. בשנת 1922 עשה דרכו לפלסטינה. כמה שנים מאוחר יותר הצטרף הסופר הצעיר אל חבורת הרבנים שייסדו את כפר חסידים, בו לימד את השפה העברית. משנת 1930 עד 1931 למד פילוסופיה באוניברסיטת ארלנגן. הוא היה מרצה לספרות בירושלים, כפר חסידים, חדרה וראש פינה.
שלום קיים קשרי ידידות עם מאקס ברוד. פרי ההתכתבות הספרותית בין שני הסופרים היתה היצירה ההיסטורית „שאול מלך ישראל”. ברוד כתב ליברטו לאופרה העברית הראשונה המבוסס על יצירתו של שלום „דן השומר”, המספרת על הקמתו של קיבוץ חניתה והלחין יצירות מוסיקליות לרבים משיריו. מפעלו החשוב מכל של ברוד היה „רקוויאם עברי” לסולו ותזמורת על-פי יצירותיו של שלום.
ש. שלום היה נשיא אגודת הסופרים הישראלית. מבין הישגיו הנעלים והנכבדים ראוי למנות את פרס ביאליק על ספרו „פנים אל פנים” ופרס שאול טשרניחובסקי על התרגום העברי לסונטות של שייקספיר. שלום נפטר בשנת 1990 בחיפה, בה הוענק לו תואר אזרח הכבוד.
שירתו של ש. שלום התמקדה בדיאלוג והאחווה בין הדתות. חיים נחמן ביאליק ונלי זק”ש כינו את האמן מדרוהוביץ’ „מלך השלום”.
ד”ר עדה אהרוני, משוררת ישראלית ומתרגמת יצירותיו של שלום לאנגלית, כלת פרס „שירת השלום” והנשיאה העולמית של הפורום הבין-לאומי לתרבות וספרות (אהרוני היתה מועמדת לפרס נובל לשלום), ארגנה בשנת 1992 את הקונגרס העולמי השלושה-עשר למשוררים שנערך בחיפה והוקדש לזכרו של ש. שלום. בתום הקונגרס הביע מחבר הספר „יצחק וישמעאל”, נתן אלוף, את הוקרתו והערכתו לאמן מדרוהוביץ’, שבכוח שירתו פעל למען קירוב בין העמים וזריעת החסד בעולם. „ישמעאל, אחי, עד אנה יהיה בינינו מדון?” – שואל המשורר באחד מכתביו היותר אפוקליפטיים. שלום הפיץ את חזון ביאת המשיח, העתיד לקשור את כל האומות העולם בברית אחווה. הסופרת המרוקאית ליילא ללאמי הכירה בשירו של המשורר העברי כשיר שסגולותיו נבואיות.
ש. שלום טען, כי השירה עתידה להביא לפיוס בין העמים. ראשיתן של מלחמות היא בשוני שבין התרבויות. בספרו „אור הגנוז” כותב המשורר על מבול השנאה השוטף ומציף את הארץ. באור הגנוז מופיע אלוהים, התורה הקדושה, התיבה ועם ישראל המסייעים לצדיק לעלות אל הר האררט.
שלום כתב הקדמה ל”ספר הזיכרון של דרוהוביץ’, בוריסלאב והסביבה”. המחבר אמנם לא נולד בדרוהוביץ’, אולם העיר היתה לו לערש ילדותו וכמעיין רוחני. אלפי זיכרונות מקרבים את ליבו של המשורר אל העיר דרוהוביץ’ ותושביה. היעד שהעמיד שלום בפני עצמו היה הפרת הקיטוב הדתי והחברתי בדרוהוביץ’ ובארץ-ישראל. המחבר שמח על הוצאת ספר הזיכרון של דרוהוביץ’, שהיא עיר כה חשובה בהיסטוריה של העם הנבחר, והביע תקווה כי הספר יתרום לכינון האחדות בקרב עם ישראל.
ברשימותיו היתה דרוחוביץ’, עירו של שולץ, טבורה של חסידות מרכז ומזרח אירופה. המחבר מתאר את המסע המיסטי שערך בחברת סבו בהרים הקרפטים. הסיפור מתבסס על המוטיבים החסידיים שבמסעותיו של הבעל-שם-טוב בהרים. כדאי להזכיר את מילותיו של הנביא ישעיהו, אשר היו למקור השראה במהלך קונגרס המשוררים בחיפה:
„ז מַה נָּאווּ עַל הֶהָרִים רַגְלֵי מְבַשֵּׂר מַשְׁמִיעַ שָׁלוֹם מְבַשֵּׂר טוֹב מַשְׁמִיעַ יְשׁוּעָה; […] ט פִּצְחוּ רַנְּנוּ יַחְדָּו חָרְבוֹת יְרוּשָׁלִָם:” (ישעיהו, פרק נ”ב, פסוקים ז’, ט’).
זיכרונותיו מדרוהוביץ’ נפתחים בטקס הכנסת ספר התורה בחג שמחת-תורה. חכמי החסידות היו אומרים, כי השמחה היא תנאי להתגשמות הנבואה ולנוכחותה של השכינה. חסידים מחוללים סביב האש. השלג הלבן מאיר את האפלה. דבר התורה, שעד כה היתה כאוצר גנוז, נשמע בכל כנפי הבריאה ומתקיימת האחדות המיסטית שייחלו לה רבני גליציה.
העיר דרוחוביץ’ הפכה להוות עבור האומן מושג לגעגועים ומופת לארץ-ישראל, הארץ המובטחת, אליה חזר בשיריו בשפה העברית. העיר היתה למשורר כנבל דוד, אשר ממיתריו עלתה זמרתן של אומות העולם. השיר „דוד ואורפיאוס” הוא הד לנשמה תועה בגלות. המשורר התנכי יצא ממעבה ממלכת המוות וגבר על הרוע בעולם בעזרת המוסיקה. המשורר העברי מוכרח לרדת אל השאול ולעבור תלאות וייסורים נוראיים, כדי למשות מן האפר את יופיו של העולם. ביצירתו „לילה דומם ביום כיפור” שלום מסכית לדומיית סמטאותיה השוממות של ירושלים ונזכר באבותיו מארץ גליציה. מחשבתו עולה בלהבה כחרב אש אל השמים וקול בכיו של אלוהים ממלא את העולם.
על אבניה של העיר דרוהוביץ’ חקוק זכרם של הנביאים ועושי הנפלאות. אחד מידועי הרבנים של גליציה היה יצחק מדרוהוביץ’, המכונה „שומר האמת”, שהיה צאצא לשושלת דוד המלך. רבי יצחק היה מקיים ויכוחים הלכתיים עם הבעל-שם-טוב, מייסד החסידות. האגדה מספרת שהמלומד מדרוהוביץ’ היה מסוגל לבטל את פסיקותיו של הצדיק הנורא ולהפיג את סגולתם הרפואית של קמעותיו. רבי יצחק חפץ לחולל תמורה בשורשיה של ההשקפה החסידית.
יצירתו של ש. שלום היא מחווה לקהילת יהודי מזרח גליציה שנספתה בשואה. ב”שיר החיים” מחקה המשורר את הנביא יחזקאל היורד אל הבקעה כדי להחיות את המתים. השירה העולה מן האפר כמו מטהרת את הנשמה. העיר היא כבית-המקדש החרב ומשולה לממלכת העולם. בכתביו מדרוהוביץ’ מספר שלום על הנפשות המיוסרות המתפללות בבית-הכנסת. הרב זאב נוסבאום פוצח בקריאת „שמע” ומכין את חסידיו לקראת קידוש השם. מוטיב השליחות המשיחית המאפיין את שירתו של ש. שלום נוכח בשיריו „שרפין” ו”בריאת העולם”. אש כילתה את אדמתה של גליציה. כלי הקודש ועמם יסודותיה של הרוח החסידית התרסקו והתנפצו לרסיסים. השכינה פרשה אל הגלות. שרפין נבחר להושיע את העולם מידי הלהבות ולזרוע את חזון האהבה. המשורר הרכון מלפני נרות השבת ברומן „הנר לא כבה” הוא משל למאבק העם היהודי על חירותו וגאולתו.
הדרמה „שבת העולם” משקפת את הניגוד הטראגי בין אלישע בן אבויה, כופר ואגנוסטיקן, שהשתמט מן הדתיות המעשית, לבין תלמידו, רבי מאיר שנותר נאמן לאורתודוכסיה היהודית. במחזותיו של ש. שלום ניתן להשגיח באותו המתח בין הרוח והחומר ובין הקדושה לחטא, הקיים בפרוזה של ברונו שולץ. רבי מאיר, החכם הקדוש, מהוגי המשנה, לומד את חכמת הדת אצל כופר גנוסטי, שמדריכו אל נבכי האפיקורסות והדואליזם הדתי.
על חזון השלום מבשר השיר „משיח בא” שנכתב לרגל ט”ו בשבט. מהר הקודש בירושלים נשמע קול זמרת הנבלים של כל אומות העולם. המשיח קרב ובא אל שערי העיר דרוהוביץ’. העולם נהפך לגן.
Anna Banasiak
תרגם מפולנית: אבישי הדרי
Z polskiego na hebrajski tłumaczył Awiszaj Hadari
FELIETONY
TŁUMACZENIA
WYWIADY
REPORTAŻE